แฮริเอ็ต ทับแมน (
อังกฤษ: Harriet Tubman) หรือชื่อเมื่อเกิด
แอระมินทา รอส (
อังกฤษ: Araminta Ross) (ป. มีนาคม 1822
[1] – 10 มีนาคม 1913) เป็นนักกิจกรรมและนักเคลื่อนไหวทางการเมืองชาวอเมริกัน ผู้เคลื่อนไหวเรียกร้อง
การเลิกทาสในสหรัฐ ทับแมนเกิดในครอบครัว
ทาส ก่อนที่จะหลบหนีและทำภารกิจ 13 ครั้ง ซึ่งช่วยปล่อยทาสราว 70 คน รวมทั้งครอบครัวและมิตรสหายของเธอ
[2] ผ่านเครือข่ายนักเคลื่อนไหวต่อต้านระบบทาสและเซฟเฮาส์จำนวนมากที่รู้จักกันในชื่อ
อันเดอร์กราวด์เรลโร้ด ในสมัย
สงครามกลางเมืองสหรัฐ เธอเข้าปฏิบัติหน้าที่เป็น
หน่วยลาดตระเวนติดอาวุธและ
สายลับให้กับ
กองทัพยูเนียน ในช่วงท้ายของชีวิต เธอเป็นส่วนหนึ่งของขบวนการเรียกร้อง
สิทธิการลงคะแนนเสียงเลือกตั้งของสตรีในสหรัฐทับแมนเกิดเป็นทาสโดยเชื้อสายใน
มณฑลดอเชสเตอร์ รัฐแมริแลนด์ เธอถูกนายทาสทำร้ายและใช้แส้ตีตั้งแต่เป็นเด็ก ครั้งหนึ่งนายทาสคนหนึ่งของเธอโยนตุ้มโลหะที่หนักใส่ทาสอีกคน แต่พลาดมาโดนทับแมนแทน ส่งผลให้เธอได้รับการกระทบกระเทือนที่ศีรษะ การบาดเจ็บครั้งนั้นทำให้ทับแมนต้องทนทุกข์ด้วย
โรคนอนหลับมากเกินไปตลอดชีวิต หลังการบาดเจ็บครั้งนั้น ทับแมนเริ่มมีประสบการณ์มองเห็นภาพแปลก ๆ และมีฝันที่สว่างจ้าในเวลาหลับ เธอสันนิษฐานว่านี่เป็นนิมิตหมายจากพระเป็นเจ้า ประสบการณ์เหล่านี้รวมกับลักษณะของครอบครัวที่เธอเติบโตมาอันเป็นคริสต์ชนลัทธิ
เมธอดิสต์ทำให้ทับแมนเป็นคริสต์ชนผู้มีศรัทธาต่อศาสนาสูงมากในปี 1849 ทับแมนหลบหนีไปยัง
ฟิลาเดลเฟีย แต่ไม่นานก็ได้กลับมายังแมริแลนด์เพื่อช่วยเหลือครอบครัวเธอหลบหนีจากนายทาส นับจากนั้นมาก เธอค่อย ๆ พาญาติของเธอเดินทางออกจากรัฐไปกับเธอ ทีละกลุ่ม ๆ ซึ่งในที่สุดเป็นการนำทางให้กับอีกหลายสิบคนได้หลบหนีจากนายทาสและได้รับอิสรภาพ การเดินทางหลบหนีของทับแมนดำเนินไปในความมืดมิดของเวลากลางคืน และดำเนินไปโดยลับที่สุด ตลอดการพาทาสหลบหนี ทับแมน (หรือที่ผู้ที่ได้รับการข่วยเหลือจากเธอเรียกเธอว่า "
มอเซส") "ไม่เคยทำผู้โดยสารตกหล่นสักคน" ("never lost a passenger")
[3] หลังจาก
กฎหมายไล่ล่าทาสที่หลบหนีปี 1850 ถูกประกาศใช้ ทับแมนได้ช่วยนำทางให้แก่ทาสที่หลบหนีหนีขึ้นไปทางเหนือ เข้าไปยัง
อเมริกาเหนือของอังกฤษ (แคนาดาในปัจจุบัน) รวมถึงช่วยหางานให้แก่ทาสที่ได้รับการปลดปล่อยใหม่เหล่านี้ ทับแมนได้พบกับ
จอห์น บราวน์ ในปี 1858 และช่วยเขาวางแผนและระดมพลก่อ
การจู่โจมปี 1859 ที่
เรือเฟอร์รีฮาร์เปอส์ในสมัยสงครามกลางเมืองสหรัฐ ทับแมนทำงานให้กับฝั่ง
กองทัพยูเนียน เริ่มจากการเป็นคนครัวและพยาบาล ก่อนจะเริ่มเป็นหน่วยบาดตระเวนติดอาวุธและสายลับ เธอเป็นผู้หญิงคนแรกที่ได้นำการทำสงครามที่ติดอาวุธในสงครามนี้ เธอเป็นผู้ดูแล
การจู่โจมเรือเฟอร์รีคอมแบฮีซึ่งช่วยปลดปล่อยทาสจำนวนกว่า 700 คน หลังสงครามสิ้นสุด ทับแมนซื้อบ้านที่
ออเบิร์น รัฐนิวยอร์ก ในปี 1859 ซึ่งเธอปรณิบัติดูแลพ่อแม่ของเธอที่ชราแล้ว เธอมีบทบาทต่อเนื่องในการเรียกร้องสิทธิลงคะแนนเสียงเลือกตั้งของสตรีจนกระทั่งเธอล้มป่วย เธอเสียชีวิตในปี 1913 และกลายมาเป็นสัญลักษณ์ของความกล้าหาญและอิสรภาพ